Sportpsychologie en het totale mensprincipe

Afgelopen zondag heb ik het congres Sportpsychologie en het totale mensprincipe bezocht. Het congres was georganiseerd door NLcoach, een kennis- en netwerkorganisatie voor coaches. Ik heb het als een leuk en leerzaam congres ervaren. Aangezien ik als enige coach uit de tenniswereld aanwezig was, schrijf ik hieronder een korte samenvatting van de belangrijkste dingen ik geleerd heb. Hopelijk nuttig voor andere tennistrainers en -coaches.

Het programma begon met een presentatie van Prof. Dr. Paul Wylleman. Paul is hoogleraar Sportpsychologie aan de Vrije Universiteit in Brussel. Hij is in februari aangesteld als prestatiemanager Prestatiegedrag bij NOC*NSF, en heeft meer dan 25 jaar ervaring met de begeleiding van coaches en topsporters.

Ik ging vooraan zitten om alles goed te volgen want ik was erg benieuwd wat iemand met zo’n sterk CV te vertellen had. Paul komt uit de Judowereld en ziet er ook zo uit. Zijn presentatiestijl was vol humor, maar ook tikkeltje arrogantie. Dit was voor mij een teken van kennis en zelfvertrouwen, en dat zou Paul naar mijn mening langzamerhand ook bewijzen met zijn presentatie.

De coach staat centraal in de ontwikkeling van de sporter

De grote boodschap van Paul was dat de coach centraal staat en dat zijn competenties essentieel zijn. Inschakelen van een sportpsycholoog moet altijd in functie staan van het functioneren van de coach zelf. Daarnaast maakte Paul duidelijk dat een sporter verschillende ontwikkelingsfases doormaakt en dat de coach daar bewust van moet zijn want elke fase vereist iets anders van de coach.

Op de 5 volgende vlakken ontwikkelt een sporter zich: sport, psychologisch, sociaal, studie, financieel. De rol van de coach is op elk van de 5 vlakken verschillend, maar ook afhankelijk van de fase waarin de sporter verkeert. Deze fases variëren tussen: initiatiefase (-10jaar), ontwikkelingsfase (10-18jaar), perfectie-zoekende fase (18-35 jaar), en de na-carrière fase (35+).

Voor wat betreft de mentale vaardigheden bij sporters, geeft Paul aan dat uit onderzoek (onder coaches) blijkt dat de volgende mentale vaardigheden belangrijk zijn in de onderstaande fases van een sporter’s ontwikkeling:

• Initiatiefase -12jaar: Motivatie
• Ontwikkelingsfase 12-13jaar: Focus en Plezier
• Ontwikkelingsfase 14-17jaar: Emotionele controle en Positief denken/lichaamstaal
• Perfectie-zoekende fase 18+: Doelen stellen en Zelfvertrouwen

Paul gaf ook gepassioneerd aan dat wij als coaches op technisch vlak bij jonge spelers geen perfectie verwachten, en dat we dat op jonge, of zelfs iets latere leeftijd, op mentaal vlak dan ook niet moeten verwachten. De belangrijkste boodschap is natuurlijk wel dat de coach oog moet hebben voor de mentale ontwikkeling van de sporter en hem of haar daarin ook moet sturen en trainen.

Talentidentificatie en -ontwikkeling

Het interessantste stuk van de presentatie van Paul vond ik zijn uitleg over hoe coaches talent herkennen. Paul gaf ons allereerst de onderstaande 3 basiskwaliteiten die elk talentje moet bezitten.

• 1. Snapt de uitleg over het doel van de oefening/uitdaging
• 2. Kan deze vertalen in actie
• 3. Kan het uitvoeren wanneer het moet (wedstrijdsituatie)

Vervolgens geeft Paul aan dat de echte talenten zich onderscheiden in de 4e basiskwaliteit, namelijk:

• 4. Kan zelf een extra stap maken door het geleerde creatief in een andere situatie toe te passen of zelfs een nieuwe oplossing voor de uitdaging verzinnen.

Ik vond het geweldig om een keer te horen hoe de wetenschap tegen talent aan kijkt. Toch miste ik nog een aspect waarvan ik verwacht had dat dit zeker in Paul’s rijtje opgenomen zou worden. Ik sprak Paul erover aan, en hij beredeneerde dat mijn toevoeging eigenlijk wel in punt 4 past. Toch noem ik het hieronder als een apart puntje, vooral omdat het een link is naar de afsluiting van dit artikel.

• 5. Bezit voldoende intrinsieke motivatie om zijn eigen grenzen te blijven verleggen en qua inzet boven de verwachtingen uit te stijgen.

Aansluiten op motivatie en leerstijl van je sporter

Het is deze intrinsieke motivatie die de inleiding is voor mijn volgende artikel over dit NLcoach congres. In een inspirerende workshop van sport- en prestatiepsycholoog Rogier Hoorn heb ik het belangrijke verschil ontdekt tussen taakgerichte en competitiegerichte doelmotivatie. In mijn volgende artikel leg ik deze uit en ga ik in op hoe een coach kan aansluiten op deze verschillende doelmotivaties van de sporter. Volg de website goed als je dit tweede artikel over Sportpsychologie en het totale mensprincipe niet wil missen.

Ben je zelf een coach of een tennis trainer, laat aub een reactie hieronder. Laat me weten wat je vindt van dit stukje kennis uit het NLcoach congres. Kritiek, toevoegingen, vragen; alles is welkom. Dank je!